هر آنچه در مورد ثبت اختراع بایستی بدانید

هر آنچه بایستی در مورد اختراع بدانید

عناوین

– مقدمه

-مراحل ثبت اختراع

-هزینه ثبت اختراع

-سامانه ثبت اختراع در ایران

-فرم‌های ثبت اختراع

-مزایای ثبت اختراع

-شروط ثبت اختراع

-انواع ثبت اختراع

مقدمه

اختراعات از دیرباز برای بشر بسیار حیاتی بوده است و زندگی انسان‌ها را تغییر داده است. قبل از اینکه به مراحل  و موضوعات مربوط به اختراع بپردازیم، بهتر است که به این سوال بپردازیم “ آیا لازم است اختراع خود را ثبت کنیم یا اینکه بدون ثبت اختراع، شروع به تجاری‌سازی آن کنیم؟“

در اینجا دو نکته وجود دارد، اگر بخواهید از مزایای ثبت اختراع که در ادامه توضیح داده شده است، استفاده کنید، پس حتما بایستی اختراع خود را ثبت و گواهی ثبت داشته باشید.

اما در صورتی که بخواهید اختراع خود را تجاری‌سازی کنید، قضیه متفاوت خواهد شد. در ادامه می‌خواهیم به این سوال بپردازیم که چه زمانی لازم است که اختراع خود را ثبت کنیم؟

اگر اختراع شما طوری باشد که هیچ فرد یا شرکتی نتواند آن را مهندسی معکوس نماید، نیاز به ثبت  نیست.

برای مثال شما دارویی را اختراع کرده‌اید که حتی اگر به آزمایشگاه هم برده شود، هیچ فرد یا شرکتی قادر به مهندسی معکوس کردن آن نیست و نمی‌تواند آن را بدون داشتن فرمول در دست شما، بسازد و تولید کند. یا شما دستگاهی را اختراع کرده‌اید که اگر فردی آن را باز کند و بخواهد دوباره آن را بسازد، نتواند. یعنی مکانیزم یا عناصر آن به صورتی است که هیچ کس نمی‌تواند آن را مهندسی معکوس نماید.

در غیر این صورت اگر به هر روشی بتوان اختراع شما را مهندسی معکوس کرد، اگر در سامانه مالکیت معنوی ثبت نشده باشد و شما روند تجاری‌سازی آن را شروع کرده باشید و وارد بازار شده باشد، فردی آن را مهندسی معکوس نماید و با تغییرات اندک آن را ثبت کند، شما دیگر نمی‌توانید از لحاظ قانونی اقدام کنید. پس منطقی است که ابتدا آن را ثبت نمایید و سپس روند تجاری‌سازی آن را انجام دهید.

نکته: اگر اختراع خود را قبل از ثبت وارد بازار کرده باشید و به صورت عمومی افشا شده باشد، باز طبق قوانین ثبت اختراعات، قادر به ثبت نیستید.

بنابراین با توجه به توضیحات بالا در ادامه مراحل ثبت اختراعات در ایران را با هم بررسی می‌کنیم.

مراحل ثبت اختراع در ایران

مرحله 1: پیدا کردن ایده : برای یافتن ایده، روش‌های مختلفی وجود دارد که سه روش در این بخش بیان می‌شود.

روش اول

یکی از این روش‌ها، شناخت مسائل و مشکلات خود است. شما در زندگی شخصی با یکسری مسائل، چالش‌ها و مشکلاتی روبرو هستید که هنوز راه‌حل مناسبی برای آن وجود ندارد. ممکن است راه‌حل‌هایی هم اکنون باشند اما آن راه‌حل‌ها به درستی مسئله یا چالش شما را حل نمی‌کنند. بنابراین این می‌تواند یک روش ایده‌یابی باشد.

تمرین: برای پیدا کردن ایده به این روش، 30 تا از مشکلات خود را لیست نمایید و سپس آنها را بررسی کنید که  آیا راه‌حلی برای آنها وجود دارد و اگر راه‌حل وجود دارد آیا این راه‌حل‌ها، مناسب هستند یا نه.

روش دوم

روش دومی که برای ایده‌یابی وجود دارد، مسائل، مشکلات و چالش‌های دیگران است. به طور مثال شما مادربزرگی دارید که دیابت دارد و همیشه از سردی پای خود گلایه دارد. پس شما می‌توانید به فرض مثال جورابی را برای مادربزرگ خود اختراع کنید که پایش را گرم نگه دارد. ممکن است جوراب‌های مختلفی وجود داشته باشد، اما هیچکدام مشکل را به صورت مناسبی حل نکرده باشند.

تمرین: برای پیدا کردن ایده به این روش، 30 تا از مشکلات، چالش‌ها و مسائلی که دیگران از آنها گلایه می‌کنند را لیست نمایید و سپس به بررسی آنها و راه‌حل‌هایی که برای آنها وجود دارد، بپردازید.

روش سوم

 استفاده از تکنیک‌های ایده‌پردازی و خلاقیت هم می‌توانند به شما در پیدا کردن ایده کمک کنند.

از سایر روش‌ها از جمله علاقه‌مندی‌های خود، بررسی اختراعات قبلی،کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی که برای بررسی و رفع یک نیاز برگزار می‌شود، ویدئوها و مطالب علمی-تخیلی و … هم می‌توانید کمک بگیرید.

مرحله 2: پردازش ایده و تبدیل آن به اختراع

در این مرحله شما بایستی ایده‌ای را که انتخاب کرده‌اید، با فناوری‌ها، مکانیزم‌ها، تکنیک‌های مختلف و روش‌های متفاوت، به اختراعی تبدیل کنید که شروط ثبت را داشته باشد.

در این مرحله توانمندی شما در سرچ کردن بسیار اثر گذار و مهم است. اگر سرچ‌های درست و خوبی انجام دهید، به نتایج مثبت و بهینه‌ای می‌رسید.

پیشنهاد من به شما این است که از روش‌های سرچ حرفه‌ای استفاده کنید. اگر اطلاعاتی در این زمینه ندارید می‌توانید در گوگل سرچ کنید. به شما اطلاعات زیادی خواهد داد.

همچنین در این مرحله تعیین کلیدواژه‌های درست برای سرچ می‌تواند تاثیر بسیار زیادی در پذیرش یا رد اختراع شما توسط داورها داشته باشد. اگر از کلیدواژه‌های درست استفاده کنید و به نتایج درست برسید و در اظهارنامه خود بیان بفرمایید، داورها متوجه این موضوع می‌شوند که کارتان به درستی انجام شده و در تصمیم‌گیری آنها اثر گذار است.

این مرحله یکی از مراحل زمانبر است و نیاز به یکسری مهارت‌ها برای پیدا کردن درست کلیدواژه‌ها، آشنایی با تکنیک‌های مختلف، آشنایی با مکانیزم‌های مختلف و … دارد که اگر از یک منتور با تجربه کمک بگیرید، به نتایج بهتری می‌رسید.

مرحله 3: تکمیل کردن اظهارنامه اختراع

بعد از اینکه ایده خود را به اختراع تبدیل کردید یعنی روی آن کار کردید که سه شرط ثبت را داشته باشد، وارد مرحله نوشتن اظهارنامه می‌شوید.

در نوشتن اظهارنامه شما بایستی 4 فایل را در سامانه مالکیت معنوی بارگزاری کنید. ( به بخش فرم های ثبت در همین مقاله مراجعه نمایید)

مرحله 4: ساخت حساب کاربری در سایت سامانه مالکیت معنوی

زمانی اظهارنامه خود را تکمیل کردید، وارد سامانه مالکیت معنوی در ایران به آدرس https://iripo.ssaa.ir شوید و برای خودتان یک حساب کاربری بسازید.

نکته: برای ثبت نام در سامانه مالکیت معنوی، افرادی که سن بالای 18 سال دارند، بایستی از قبل در سامانه ثنا ثبت نام کرده باشند. اگر بالای 18 سال سن دارید و در سامانه ثنا ثبت نام نکرده‌اید، ابتدا در این سامانه ثبت نام کنید و سپس در سامانه مالکیت معنوی ثبت نام نمایید.

مرحله 5: آماده‌سازی مدارک ثبت اختراع

در فرایند ثبت نام در سامانه مالکیت معنوی یکسری مدارکی لازم است. این مدارک عبارتند از:

– صفحه اول شناسنامه و کارت ملی شما در یک صفحه

– مشخصات کامل و دقیق شناسنامه‌ای

– کدپستی

– و یکسری اطلاعات مثل شغل، تحصیلات و ….

مرحله 6: ثبت اینترنتی اظهارنامه

زمانی ثبت نام خود را در سامانه مالکیت معنوی کامل کردید، از بخش ثبت اظهارنامه، فرآیند ثبت اظهارنامه را انجام می‌دهید و 4 فایلی را که آماده کرده‌اید، بارگزاری می‌کنید.

کار اصلی شما تقریبا در این مرحله به پایان می‌رسد و شما بایستی منتظر بمانید تا کارشناس، فایل‌های اظهارنامه شما را بررسی کند.

مرحله 7: بررسی مدارک توسط کارشناس اداره ثبت اختراع

در این مرحله کارشناس اداره ثبت اختراعات، 4 فایلی را که باگزاری کرده‌اید، از لحاظ قوانین مربوط به اختراعات بررسی می‌کند، اگر همه چیز درست بود وارد مرحله داوری می‌شود اما اگر نواقصی وجود داشت وارد مرحله 8 می‌شود.

مرحله 8: اصلاح نواقص احتمالی

در این مرحله کارشناس فایل‌های اظهارنامه شما را بررسی کرده‌ است و نواقصی را در آنها مشاهده کرده‌ است. مثلا فایل‌ها در قالب مورد نظر نبوده‌اند، یا ادعانامه‌ها به درستی تنظیم نشده‌اند، یا قوانین نگارشی به درستی رعایت نشده است و …..

اگر نواقصی باشد به شما نواقص را اعلام می‌دارد و شما 30 روز زمان دارید که این نواقص را برطرف نمایید و برای سامانه ارسال نمایید.

بعد از ارسال باز کارشناس بررسی می‌کند که آیا نواقص به درستی انجام شده است یا نه. اگر درست بود وارد مرحله 9 می‌شود و اگر به درستی صورت نگرفته باشد، به شما اعلام خواهد کرد.

مرحله 9: بررسی موارد و داوری توسط مرجع

بعد از تایید اظهارنامه توسط کارشناس، اظهارنامه شما به یکی از مراکز داوری در ایران می‌رود و فرآیند داوری شروع می‌شود.

در این مرحله دو حالت روی می‌دهد. یا اختراع شما تایید می‌شود و وارد مرحله بعد می‌شود و یا به دلایلی که داورها ذکر می‌کنند رد می‌شود و نیاز به اصلاحات و یا دفاعیه است.

مرحله 10: نوشتن دفاعیه

اگر برخی یا تمام ادعاهای شما توسط داورها مورد پذیرش واقع نشود، نیاز است که دفاعیه‌ای تنظیم نمایید و در سامانه بارگزاری کنید.

بعد از بارگزاری دفاعیه، داورها دفاعیه را بررسی کرده و اگر مورد پذیرش آنها بود، وارد مرحله بعدی می‌شوید.

مرحله 11: ثبت در روزنامه رسمی

در این مرحله اختراع شما پذیرفته شده است و بایستی در روزنامه رسمی کشور به چاپ برسد که دیگران هم مشاهده نمایند و اگر فردی قبلا دقیقا مثل اختراع شما را ثبت داده است و شما به درستی سرچ نکرده‌اید و اختراع ایشان را مشاهده نکرده‌اید، حق اعتراض داشته باشد.

مرحله 12: صدور گواهی ثبت اختراع

بعد از چاپ در روزنامه رسمی کشور، شما می‌توانید از سامانه مالکیت معنوی، گواهی ثبت اختراع خود را دریافت نمایید.

این 12 مرحله برای ثبت اختراع در ایران می‌باشد.

در صورتی که در هر یک از این مراحل نیاز به راهنمایی و کمک داشتید، می توانید با ارسال مسئله خود به ایمیل زیر آن را بیان بفرمایید. با دریافت پیام شما، به شما پاسخ داده خواهد شد.

Sadeghifatemeh2012@gmail.com

هزینه ثبت اختراع در ایران

در ایران برای ثبت اختراع دو نوع هزینه پرداخت می‌شود. هزینه‌هایی که هر مخترع ملزم به پرداخت آن است و هزینه‌هایی که در صورت داشتن یکسری مهارت‌ها و دانش‌ها، نیاز به پرداخت آن نیست.

هزینه‌هایی که مخترع ملزم به پرداخت آن است در 4 مرحله است.

مرحله اول: هنگام ثبت اظهارنامه، که هزینه ثبت اظهارنامه 1000 تومان است.

مرحله دوم: بعد از بررسی اظهارنامه شما توسط کارشناس، در صورتی که نواقصی در اظهارنامه شما وجود نداشته باشد، اظهارنامه شما به یکی از مراکز داوری توسط اداره ثبت اختراعات ارسال می‌شود. در این مرحله اگر مرکز داوری، بپذیرد که اختراع شما را داوری کند، هزینه داوری را اعلام می‌کند و شما بایستی پرداخت نمایید. هزینه داوری متغیر است و وابسته به مرکزی است که داوری صورت می گیرد. در بعضی مراکز براساس تعداد ادعاهای شما که در فایل ادعانامه نوشته‌اید، هزینه تعیین می‌شود، ولی در برخی مراکز یک هزینه داوری ثابت دارند و به تعداد ادعاها بستگی ندارد.

مرحله سوم: در صورتی که اختراع شما توسط داوری تایید نشود و نیاز به اصلاحاتی داشته باشد، ممکن است در این مرحله هم نیاز به پرداخت هزینه باشد. اگر اصلاحاتی که مرکز داوری بیان کرده‌است، شامل تغییرات اساسی در ادعانامه باشد و نیاز باشد که ادعانامه تقریبا جدید ارائه شود، بعضی از مراکز یک هزینه اضافی‌تر برای بررسی مجدد اظهارنامه دریافت می‌کنند. ممکن هم است تغییرات جزئی باشد و مرکز داوری، هزینه‌ای را دریافت نکند.

مرحله چهارم: درصورتی که اختراع شما توسط مزکر داوری تایید شد، بایستی وارد مرحله روزنامه رسمی کشور شود که در اینجا هزینه روزنامه رسمی بایستی پرداخت شود. هزینه روزنامه رسمی هم متغیر است.

هزینه‌هایی که به دلیل نداشتن تجربه و مهارت در نوشتن اظهارنامه توسط مخترع پرداخت می‌شود.

شاید شما در حال نوشتن اولین اختراع خود باشید و هیچ تجربه‌ای در این زمینه ندارید، بنابراین نیاز است که فردی با تجربه که خودش قبلا تمام مراحل اختراع را طی کرده باشد و گواهی ثبت اختراع داشته باشد و از تمام به روزرسانی‌هایی که اداره ثبت اختراعات برای اظهارنامه ارائه می‌دهد، اطلاع داشته باشد، شما را در این مسیر هدایت کند. بنابراین به عنوان منتور شما در این فرآیند هزینه‌ای دریافت می‌کند.

شاید هم شما اظهارنامه اختراع خود را نوشته باشید ولی چندین مرتبه توسط کارشناس اصلاحیه خورده باشد ولی نمی‌دانید چطور اصلاح کنید و نیار به این دارید که یک منتور داشته باشید، پس لازم است که هزینه کنید و منتور یا مشاوری را برای خود انتخاب کنید.

در مورد دیگر در اظهارنامه، شما نیاز به فایل نقشه فنی دارید. نقشه فنی با نرم‌افزارهای مختلفی قابل ترسیم است. درصورتی که شما به نرم‌افزارها تسلط داشته باشید، خودتان آن را می‌کشید و نیازی به هزینه کردن ندارید. ممکن است یکی از دوستان، آشنایان یا اعضای خانواده شما، بتوانند برای شما نقشه فنی را رسم کنند، پس می‌توانید از آنها کمک بگیرید.

بنابراین در این بخش شما به دو صورت ممکن است هزینه کنید

1- هزینه داشتن یک منتور

2- هزینه نقشه فنی

بنابراین همانطور که قبلا بیان شد، اگر مهارت نوشتن اظهارنامه و کشیدن نقشه فنی و رفع نواقص احتمالی و در صورت لزوم نوشتن دفاعیه را دارید، نیازی به هزینه کردن در این مرحله نیست.

سامانه ثبت اختراع در ایران

در ایران تنها یک سامانه برای ثبت اختراعات وجود دارد و آن هم سامانه مالکیت‌های معنوی به آدرس https://iripo.ssaa.ir است که زیر نظر قوه قضائیه کشور است. شما ابتدا در این سامانه یک حساب کاربری می‌سازید و سپس مدارک مورد نیاز برای اختراع خود را در بخش مربوط به اختراعات ثبت می‌نمایید.

فرم‌های ثبت اختراع در ایران

برای ثبت در سامانه مالکیت‌های معنوی، شما نیاز دارید که اظهارنامه اختراع خود را در سامانه بارگزاری کنید.

اظهارنامه اختراع شامل 4 فایل است. که در ادامه هر فایل به اختصار توضیح داده می‌شود.

فایل توصیف: این فایل از 9 بخش تشکیل شده است که عبارتند از :

– عنوان اختراع

– زمینه فنی

-مشکل فنی و بیان اهداف

-شرح وضعیت دانش پیشین و سابقه پیشرفت‌هایی که در ارتباط با اختراع ادعایی وجود دارد

-ارائه راه‌حل برای مشکل فنی موجود همراه با شرح دقیق و کافی و یکپارچه اختراع

-توضیح اشکال، نقشه و نمودارها

-بیان واضح و دقیق مزایا اختراع ادعایی نسبت به اختراعات پیشین

-توضیح حداقل یک روش اجرایی برای به کارگیری اختراع

-ذکر صریح کاربرد صنعتی اختراع

که مطالب این فایل بایستی در قالبی که خود سامانه مالکیت معنوی اعلام کرده‌است، قرار گیرد.

برای دانلود فایل توصیف کلیک کنید

فایل خلاصه اختراع: این فایل شامل خلاصه اختراع شما می باشد. مطالب فایل خلاصه هم بایستی در قالبی که سامانه مالکیت معنوی اعلام کرده‌است، قرار بگیرد.

برای دانلود فایل خلاصه کلیک کنید

فایل ادعانامه: فایل ادعانامه شامل تمام ادعاهایی می‌شود که شما برای اختراع خود در نظر گرفته اید. فایل ادعانامه وابسته به اختراع شما می‌تواند از یک تا چندین ادعا را شامل شود. مطالب این فایل هم بایستی در قالبی که سامانه مالکیت معنوی اعلام کرده‌است، قرار بگیرد.

برای دانلود فایل ادعانامه کلیک کنید

فایل نقشه فنی : هر اختراع بایستی یک نقشه فنی داشته باشد که جزئیات کامل اختراع را به صورت تصویری نشان دهد. علاوه بر اینکه نقشه فنی، قوانین خاص خود را دارد، بایستی به صورت فایل PDF در سامانه بارگزاری شود.

بنابراین شما برای ثبت اظهارنامه، نیاز به نوشتن 4 فایل خلاصه اختراع، توصیف، ادعانامه و نقشه فنی دارید.

مزایای ثبت اختراع

هر اختراعی که ثبت می‌شود یکسری مزایای مادی و معنوی دارد. هر فرد وابسته به اهدافی که دارد می‌تواند از یک یا چندین مزیت گواهی ثبت اختراع خود استفاده نماید. در ادامه به صورت لیست وار، مزایای ثبت اختراع بیان شده است.

– ارتقا رزومه علمی

– نگارش مقالات ملی و بین‌المللی

– شرکت در مسابقات و نمایشگاه‌های بین‌المللی

-تسهیل در روند دریافت مدرک عضویت در فدراسیون بین‌المللی مخترعان (INV)

-تسهیل اعطایی در خدمت سربازی

-امکان دریافت تسهیلات و مزایای صندوق حمایت از پژوهشگران کشور

-امکان استفاده از مزایا و تسهیلات ارائه شده برای شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان

-امکان بهره‌برداری از مزایای بنیاد ملی نخبگان

-تسهیل در پذیرش برای ادامه تحصیل در داخل یا خارج از کشور

-حمایت قانونی از اختراع شما

-فروش گواهی ثبت اختراع( شخصا به این مزیت اعتقادی ندارم. اما چون می‌توان از این مزیت هم استفاده کرد، در اینجا بیان کردم)

شروط ثبت یک ایده به عنوان اختراع

برای ثبت ایده خود به عنوان اختراع، نیاز است که سه شرط در آن وجود داشته باشد، در صورتی که ایده شما حتی یکی  از این 3 شرط را نداشته باشد، به عنوان اختراع پذیرفته نمی‌شود. در ادامه به بررسی این شروط می‌پردازیم.

نوآوری: یکی از شروط داشتن نوآوری در سطح دنیا است. هر مخترع قبل از هر چیزی بایستی نسبت به جستجوی سوابق مرتبط در پایگاه‌های داده داخلی و بین‌المللی اقدام نماید. این جستجو بایستی شامل اختراعات و همچنین غیر اختراعات مثل مقالات علمی، کنفرانس ها، تحقیقات، سایت‌های معتبر و … باشد.

گام ابتکاری: از آنجا که یکی دیگر از شروط داشتن گام ابتکاری است. هر مخترع بایستی ابتکاری که در اختراع خود به کار برده است را در اظهارنامه خود مشخص کند. گام ابتکاری طبق تعریف سامانه مالکیت معنوی ایران به این صورت بیان شده است :

“اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید باشد. ابتکار جدید عبارتند از آنچه در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور، معلوم و آشکار نباشد.”

قابلیت صنعتی شدن: یکی دیگر از شروط، این است که اختراع طوری باشد که بتوان آن را تجاری‌سازی کرد. به طور مثال شما یک محصولی برای اختراع اظهار کرده‌اید که فناوری می‌خواهد که هنوز در دنیا وجود ندارد.

انواع ثبت اختراع

ثبت اختراع را می‌توان به دو شیوه انجام داد. شیوه اول ثبت در کشور مدنظر است و شیوه دوم ثبت در معاهده و کنوانسیون های مورد نظر است. وابسته به هدفی که هر فرد دارد می‌تواند یکی از این دو روش را انتخاب نماید.

انواع ثبت اختراع یک موضوع مفصل است و برای همین در یک مقاله جداگانه به آن پرداخته شده است که برای مطالعه به مقاله “انواع ثبت اختراع” مراجعه نمایید.

در پایان

امیدوارم که این مطلب برای شما مفید بوده باشد و متشکرم از اینکه زمان گذاشته‌اید و این مطالب را مطالعه کرده‌اید. سعی کرده‌ام یک دید کلی به شما  برای ثبت اختراع داده باشم تا حداقل یک آشنایی با روندها، شروط، هزینه‌ها و … داشته باشید.

باز اگر نیاز به راهنمایی‌ها و توضیحات بیشتری داشتید می‌توانید با ایمیل من با آدرس sadeghifatemeh2012@gmail.com موضوع مورد نظر خود را بیان بفرمایید.

متشکرم